KWADRATURA KOŁA to dzisiaj już wyłącznie figura retoryczna, określenie niemożliwości. Pierwotnie, począwszy od pitagorejskiego antyku, przez całą starożytność, średniowiecze, renesans aż po wiek oświecenia, koło zjednoczone z kwadratem symbolizowało sekretny paradoks – coincidentia oppositorum – mający być źródłem wszechrzeczy. Dosadny tego wyraz dał Dante w ostatnich wersach (Boskiej) Komedii:

Jaki jest geometra, który cały się trudzi
mierzeniem koła, i nie znajduje
myśląc, tej zasady, której on szuka,
taki ja byłem na to nowe widzenie -
chciałem widzieć, jak się dostosował
obraz do okręgu i jak się tam mieści. 

(tłum. Jarosław Mikołajewski) 

Henryk Waniek
9.11.2025

Wstęp wolny